Loneitu Hriat Tur Puanchhuahna
I. DHANIA TICHHETU LANGSAR ZUAL DEUH DEUHTE
A. India ram puma Dhania tichhetu pui deuh deuhte:
1. Rannung
(1) A tuihnang dawttu hrik (Aphids, Hyadaphis coriandri, Aphis gossypii)
(2) A tilungtu (seed chalcid fly, Systole coriandri)
(3) A sehchhumtu pangang (Cutworm, Agrostis sp)
2. Natna (
1) Vutbuak (Powdery mildew, Erysiphe polygoni)
(2) A kung vuai/thi (Wilt, Fusarium oxyporum, F.coriandri)
(3) A hnah rau (Blight, Alternaria poonensis, Colletotrichum sp)
B. Mizoram-a Dhania tichhetute
1. Rannung
(l) A hnah tirangtu (Thrips, Thrips tabaci)
(2) A dawttu, thlawk sep sep var (Whitefly, Bemisia tabaci)
(3) A hnah eitu pangang (Leaf cutworm, Spodoptera sp)
(4) A dawttu maimawmte (mites, Petrobia latens, Tetranychus telarius)
2. Natna
(l) A kung/kuang bawk (Stem gall, Protomyces macrosporus)
(2) A kung tawih (Stem rot, Rhizoctonia solani)
(3) A zung tawih (Root rot, Curvularia pallescens)
(4) A hnah rau (Blight, Alternaria sp. Colletotrichum sp)
3. Thlai rulhut
A zung tisawrbawktu (Root knot nematode, Meloidogyne sp.)
4. Hnim
Dhania chinna hmun azirin hnim chi hrang hrang tam tak a awm a, hnim hi hlawm thum lian tak takin an then:- Di leh thang, Phungladin, leh hnahbial leh a zamchi.
II DHANIA HMUN TLAWHA A TICHHETU THLITHLAI
Dhania hmun tlawha a tichhetu rannung leh natna thlithlai hian a tum ber chu a eichhetu rannung eng ang nge awm, engtianga chakin nge an inthlahpun, tih leh eng ang natnain nge dhania chu tlakbuak tih leh, dhania hmunah chuan eng ang rannung tha leh tangkai nge awm tih hriat chian hi a ni.
1. Dhania chinna hmun tlawh:
Inrin lawk theih nan eng ang rannung leh natna nge awm tih hre turin dhania hmun chu ni 7 danah tlawh tur a ni, eng ang rannung tha nge awm tih pawh thlithlai tur a ni a, i thil hmuhte chu ziakin chhinchhiah vek tur a ni.
2. Dhania hmun tlawh thuak thuak
A eichhetu rannung leh natna chuan a hlauhawm chin ETL a thlen dawn leh dawn loh hriat nan loneitute leh Agriculture Department-a thawktute chuan dhania hmun an tlawh thuak thuak anga, eng ang rannung tha leh tangkai nge awm tih pawh an thlithlai tel tur a ni. Hetiang hian kar khatah vawi khat tal dhania hmun tlawh tur a ni. Hectare khata sazu kua, a luahlai ngei 25 a awm chuan sazu a tam tihna a ni a, sazu hrai tur a ni. Dhania tuihnang dawt chi rannung awm zat chhiar dawn chuan a zik, a hnuai deuh leh lei hnaih deuh-a dhania hnah chu ngun taka en tur a ni a, heng rannung awm zat hi dim tea chhiar tur a ni. Pangang leh vualin a eichhiat zat dhania kung chhiar bawk tur a ni. A hnah rau natna a awm leh awmloh pawh nikhat danah thlithlai tur a ni.
3. Thleng dar leh puan ban hman
Dhania hmun hectare khata zau ah a chuklakin hmun 10-ah rannung te tak te te man nan thleng dar eng, a chhunglam tel/grease-a nuaimawm hun tur a ni. Hetiang deuh bawk hian hmun-10 ah puan ban thlun bawk tur a ni.
Source
Ziaktu : C. Lalnithanga, APPO
Bu hming : Loneitu Thian (IPM)
Department of Agriculture (Crop Husbandry)
Page 250-255
III. DHANIA VEN NANA IPM HMAN TURTE
A. Loneitu thiamsa
(1) Nipui laia thuk deuh hleka lei lehphut hian lei a rannung awm, natna hrik, thlai rulhut leh hnim zung a pho chhuaka, nisain a em hlum thei a ni.
(2) Nipui lai-a a chi kuina/thehtiah (nursery) leihhnawn hnua sarang phui taka khuha, ni saa pho hian leia natna hrik awm a tihhlum thei a ni.
(3) Dhania chin hnua thlai dang chin hi natna hrik tihtlem nan a tangkai hle.
(4) Dhania chi tha, thar hlawk, hrisel leh natna hrik laka fihlim chauh chin tur a ni.
(5) I dhania chinna hmun awmna ang zelin a chi theh tur a ni.
(6) Dhania chi tha natna do thei chin tur a ni.
(7) A kung vuai leh a kung bawk (Stem gall) natna pumpelh nan dhania chu tui pek tam lutuk loh tur a ni.
(8) Natna a tlem theih nan dhania hmunah ran ek hman tur a ni.
(9) A chi theh hma hian a dawttu rannung (aphids) leh a kung bawk natna lakah a him deuh.
(10) Vutbuak natna pumpelh theih nan a hun takah dhania chu seng/ pawh tur a ni.
(11) A chi theh atanga ni 30-40-ah dhania hmun thlawh tur a ni.
B. Hmanraw dang hman
(1) Natna vei dhania kung chu pawha, halral tur a ni.
(2) Lei leh phut vek tawh hnu, dhania chi theh dawnah hectare khatah Neem cake 150kg thehdarh tur a ni.
C. Rannung tha/thilnung tha hman
(1) A vuai natna laka a him theih nan, theh hmain dhania chi 1 kg leh thilnung tha, Trichoderma viride/T.harzianum 4gm nen nuaipawlh tur a ni.
(2) Lei lehphut vek tawh hnu, dhania chi theh dawnah, hectare khatah Neem cake 150kg thehdarh tur a ni.
(3) Dhania eichhetu rannung suattu, rannung tangkai tak tak (entirnan – Khuavanglamdar, Chrysopids, Syrphids fly etc) te humhalh tur a ni a, hemi atan hian a loh theih loh hunah chauh rannung thahna hlo kah tur a ni.
(4) Pangang suat nan hactare khatah spodoptera NPV @250 LE kah tur ani.
D. Rannung thahna hlo leh natna damdawi hman
(1) Theh hmain dhania chi kg khat leh Carbendazim 2gm nuaipawlh tur a ni.
(2) A tuihnang dawttu hrik (aphids) leh rannung dang suat nan Oxydematon methyl @ 2ml leh tui 1 litre chawhpawlh kah tur a ni.
(3) Vutbuak natna ven nan Sulphur @ 3gm leh tui 1 litre chawhpawlh kah tur a ni.
(4) A hnah rau, a kung bawk etc ven nan Carbendazim @ 3gm or Mancozeb @ 2gm leh tui 1 litre chawhpawlh kah tur a ni.
E. Hlo thlawh: Dhania hmun chu a fai tur a ni a, a chi theh atanga ni 30- 40 ah thlawh tan tur a ni a, a tul dan azirin ni 15 danah thlawh zel tur a ni.
IV. DHANIA THAN DAN ANG ZELA IPM HMAN TURTE
Sl.No | A len lam | A tichhetu | IPM |
---|---|---|---|
1 | A chi theh hma | Leia awm natna hrik rannung leh thlai rulhut | 1) Nipui laiin thuk deuh hleka
lei lehphut tur
2) Dhania chin zawhah thlai dang chin tur a ni. 3) A chi theh hmain ran ek dur dhania hmunah theh darh tur. |
2 | A chi theh | 1. A kung vuai leh a hnah
rau natna
2. Rulhut 3. Rannung 4. Natna dang |
1) Tuh hmain dhania chi 1kg leh Trichoderma viride or T. Harzanum 4gm nuaipawlh tur a ni.
2) Tuh hmain dhania chi 1kg lehCarbendazim 2gm nuaipawlh tur a ni. 3) Dhania chi tha, hrisel, natna taka fihlim chauh chin tur a ni. 4) Hectare khatah, lei lehphut hnuah Neem cake 150kg theh darh tur a ni. 5) A hun takah dhani chi theh tur a ni. |
3 | A than duan lai | 1) A kung vuai leh a kung bawk natna
2) Dhania dawttu hrik leh rannung var, thlawk sep sep 3) pangang |
1) Tui pek tam lutuk tur
2) Lei a hnawng tawk tur a ni. 3) A inhlat lam dik takah phuntur. 4) Natna vennan Carbendazim @ 2gm leh tui 1litre chawhpawlh kah tur. 5) Rannungtha eg. Khuavanglamdar, Chrysoperla, Syrphids te humhalh tur a ni. 6) Neem rah mu densawm tui @ 5 ml leh tui 1litre chawhpawlh kah tur 7) A tul dan azirin Oxydemeton methyl @ 2 ml leh tui 1litre chawhpawlh kah tur. |
4 | A par atanga a rah thleng | 1 ) Vut buak nata
2) A kung hawk. a hnah rau natna 3) Dhania dawttu hrik leh rannung var thlawk sep sep |
1) Sulphur @ 3gm lehtui 1litre
chawhpawlh, kuhmum tan
atangin kah tur a ni.
2) Carbendazim @ 2gm leh tui 1litre chawlhpawlh kah tur 3) A than duan laia enkawlna ang khan enkawl tur. |
V. IPM-A DHANIA VEN CHUNGCHANGA TIHTUR LEH TIHLOH TURTE
1 | Nipui laia ni sat val val niin thuk deuh hlekin lei lehphut tur a ni. chawlh kar 2-3 tal nisaah lei lehphut tawh chu pho tur a ni. | 1 | Hnim zung leh a bulbal te nisain a em ro vek theih nan lei lehphut tawh chu tui pek loh tur a ni a, hrut belh loh bawk tur a ni. |
2 | Dhania chi tha, rannung leh natna do thei, thar hlawk chauh chin tur a ni. | 2 | I huan lo-ram a tha thei tur dhania chi tha chauh ching ang che |
3 | Leia natna hrik awm laka dhania chi a him theih nan mithiam ten hman tura an chawh thilnung tha (bioagents) leh damdawi chauh dhania chi nen nuaipawlh tur a ni. | 3 | Thil nung tha (biocides) nen emaw damdawi (fungicides)nen emaw a chawhpawlh hmasa zet lo chuan dhania chi chu tuh/theh suh. |
4 | Natna a hluarna hmunah chuan dhania leh thlai dang a inchhawka chin tur a ni. | 4 | Kum hmasa lama a hluarna hmunah a kum lehah dhania chin chhunzawm loh tur ani. |
5 | Dhania hmunah chuan a par bawmtu khuai an tam thin avangin loh theihloh hunah rannung thahna hlo kah a ngaih pawhin khuaiin an huat loh nan tlailamah chauh kap thin ang che. | 5 | Khuai tana hlauhawm chi rannung thahna hlo chu kah loh tur a ni. |
6 | Dhania vuai natna a lo nep theih nan kum 3 danah chauh dhania chin nise, (Hetiang natna hluarna hmun bikah chuan) | 6 | A kum zawnin kum 3 aia rei chu a hmun ngaiah dhania chin loh tur a ni. |
7 | Eng ang rannung leh natna nge dhania hmunah chuan awm tih hre turin dhania hmun chu thlithlai zui tur a ni. | 7 | A pawngatakin thlatin rannung thahna hlo leh damdawi kah mai mai loh tur. |
8 | Dhania chi seng tawh pho ro nan cement a zut mam chhuat/hruih chauh hman tur a ni. | 8 | Dhania chi leh a hnah seng tawh chu leiah dah loh tur a ni. |
9 | A hmuar loh nan dhania chi dahthat tur chu ro tha taka pho tur a ni. |